Od XVI do początków XX wieku. W książce przedstawiono poglądy i doświadczenia historyków badających dzieje monastycyzmu obrządków zachodniego i wschodniego, co przyczynia się do lepszego i głębszego zrozumienia dziedzictwa kulturowego, jakie wniosły klasztory mnisze na przestrzeni wieków w historię narodów zamieszkujących tereny obecnej Polski, Ukrainy, Białorusi, Litwy i Łotwy. Znalazły tu swoje miejsce artykuły historyków z Federacji Rosyjskiej, Litwy, Francji, Ukrainy i Polski. Autorzy odnieśli się do kwestii o charakterze ogólnym – wprowadzającym do problematyki lub podsumowującym stan badań, oraz do dziejów wybranych klasztorów czy wybitnych zakonników lub zakonnic.